3 października 2025 roku w Bielsku Podlaskim odbyły się warsztaty organizowane przez Fundację WWF Polska, podczas których przyrodnicy, przedstawiciele instytucji państwowych i naukowcy podjęli próbę oceny stanu zachowania lokalnych populacji rysia w województwach podlaskim i warmińsko-mazurskim. Wydarzenie, na które zostali zaproszeni leśnicy, fotografowie przyrody i przedstawiciele Polskiego Związku Łowieckiego, było realizowane w ramach projektu LIFE22-NAT-PL-LIFE LYNX PL LT DE „Rozszerzenie zasięgu populacji rysia w północnej Polsce” .
Warsztaty odbyły się w siedzibie Nadleśnictwa Bielsk Podlaski. Otworzył je Naczelnik Wydziału Ochrony Zasobów Przyrodniczych z RDLP Białystoku, Adam Kwiatkowski, a po nim wystąpił Nadleśniczy Marek Półtorak z Nadleśnictwa Bielsk, który opowiedział o uwarunkowaniach przyrodniczych terenów zajmowanych niegdyś przez Puszczę Bielską. Na terenie Nadleśnictwa znajdują się m.in. trzy rezerwaty przyrody, siedem obszarów Natura 2000 i dwa obszary chronionego krajobrazu.
Nadleśniczy Marek Półtorak podczas swojego wystąpienia na warsztatach w Bielsku Podl.
Z zasobami przyrodniczymi województwa podlaskiego wiązane są spore nadzieje w kontekście rozszerzenia zasięgu populacji rysia w północnej Polsce – sztandarowego celu projektu LIFE22-NAT-PL-LIFE LYNX PL LT DE. O założeniach formalnych tego przedsięwzięcia, trwającego od 2023 roku, opowiedziała zgromadzonym Malwina Kujawa-Strejk z Zachodniopomorskiego Towarzystwa Przyrodniczego (ZTP), które koordynuje projekt i przeprowadza reintrodukcję rysi w północnej Polsce. Maciej Tracz z ZTP podzielił się z uczestnikami doświadczeniem związanym z wypuszczaniem rysi na wolność, monitorowaniem zwierząt za pomocą obroży telemetrycznych oraz rehabilitacją osobników wymagających leczenia. Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze ma w tym zakresie duże doświadczenie – w lasach północno-zachodniej Polski reintrodukowało prawie 100 rysi w ciągu ostatnich 6 lat. ZTP prowadzi też ośrodek rehabilitacji tych drapieżników w Jabłonowie, gdzie rysie przygotowywane są do wypuszczenia na wolność, po wcześniejszym ich wyleczeniu, np. ze świerzbu, dość częstej choroby występującej u tych zwierząt.
Prelegenci warsztatów w Nadleśnictwie Bielsk Podlaski
Czy skuteczne działania reintrodukcyjne z zachodu Polski są do powtórzenia na wschodzie naszego kraju? Na pewno są potrzebne! O kondycji populacji rysi na Podlasiu opowiedział zgromadzonym dr hab. Tomasz Borowik z Instytutu Biologii Ssaków PAN. Niestety, wg badań populacja podlaska jest w głębokim kryzysie. Zwłaszcza w Puszczach Knyszyńskiej i Augustowskiej liczebność rysi jest niska. Wśród niekorzystnych czynników dla rysi z tego regionu Polski naukowiec wskazał niską dostępność ofiar rysi i częściową izolację populacji przez barierę na granicy polsko-białoruskiej.
Obecnie prowadzony projekt Life może odwrócić ten niekorzystny trend, bo rozszerzenie zasięgu występowania rysia w północnej Polsce ma się opierać na wzmacnianiu lokalnych populacji, tworzeniu warunków do efektywnej migracji osobników i przepływu genów w całej populacji bałtyckiej rysia. Znaczenie różnorodności i właściwego doboru genetycznego reintrodukowanych rysi wyłożył podczas warsztatów prof. dr hab. Mirosław Ratkiewicz, ekspert w dziedzinie genetyki populacji zwierząt. Wg profesora to skuteczny przepływ genów między poszczególnymi siedliskami rysi może pomóc w odtworzeniu dawnego zasięgu występowania tego gatunku. Do tego potrzeba mądrego gospodarowania zasobami przyrodniczymi, w tym lasami gospodarczymi, by utrwalała się ciągłość ekologiczna dla gatunku, a np. rysie mazurskie mogły krzyżować się z rysiami z Podlasia.
O wspomnianych rysiach mazurskich opowiedział podczas warsztatów Stefan Jakimiuk, starszy ekspert w zakresie ochrony gatunków WWF Polska, który jest zaangażowany w odbudowę tamtejszej populacji od 2007 roku. To osobliwy i inspirujący przypadek, bo choć rysie występujące na Mazurach nie są liczne i wg szacunków żyje tam około 30 osobników, to ich populacja wykazuje się dużą zmiennością genetyczną, co jest szansą na jej wzrost i przetrwanie. Dzięki badaniom DNA wiemy też, że wymiana genów między lokalnymi populacjami rysi, która jest założeniem projektu LIFE22-NAT-PL-LIFE LYNX PL LT DE, na Mazurach już ma miejsce – udało się tam zidentyfikować rysich migrantów z Puszczy Knyszyńskiej lub Białowieskiej, a ostatnio również z obszaru Biebrzańskiego Parku Narodowego.
Na koniec warsztatów odbył się panel dyskusyjny, podczas którego eksperci i zaproszeni goście odbyli żywą dyskusję na temat metod monitorowania obecności rysi w poszczególnych kompleksach leśnych, współpracy w zakresie minimalizowania zagrożeń dla tego gatunku i wzmacniania akceptacji społecznej dla obecności rysi w lasach północnej Polski.
Panel dyskusyjny podczas warsztatów
Projekt Life „Rozszerzenie zasięgu populacji rysia w północnej Polsce”, w ramach którego odbyły się warsztaty w Bielsku Podlaskim, realizowany jest dzięki finansowemu wsparciu z Unii Europejskiej i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Partnerami w projekcie są: Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze, Fundacja WWF Polska, Nadleśnictwo Spychowo, Stowarzyszenie Centrum Ochrony Ekosystemów (Litwa), Rewilding Oder Delta (Niemcy).
Polish 
English